Tran – właściwości i działanie zdrowotne. Na co pomaga tran?

Tran (olej z wątroby dorsza) jest uznawany za wartościowe źródło witaminy A, witaminy D, a przede wszystkim niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Zaleca się jego stosowanie ze względu na korzystne właściwości zdrowotne, m.in. poprawę odporności i prawidłowy rozwój mózgu. Co to jest tran i jakie witaminy zawiera?

Udostępnij

Co to jest tran z wątroby dorsza?

Tran jest silnym koncentratem oleju pozyskiwanym jedynie ze świeżej wątroby dorsza atlantyckiego bądź ewentualnie z innych gatunków ryb należących do rodziny dorszowatych.

W skład tranu wchodzą: witaminy A i D3, a także nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, przede wszystkim kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA).

Dzięki bogactwu cennych składników tran z dorsza atlantyckiego wykazuje wiele korzystnych dla organizmu właściwości. Przede wszystkim wspiera rozwój układu nerwowego, mózgu, a także wzmacnia odporność.

Tran z dorsza a olej z rekina lub innych ryb – to nie to samo!

Należy pamiętać, że tran z wątroby dorsza to zupełnie inny produkt niż olej z rekina lub innych ryb. Często jednak wielu ludzi mylnie określa tran olejami, które pochodzą z wątroby rekina lub są pozyskiwane z innych niż należące do rodziny dorszowatych ryb¹.

Warto przeczytać więcej: Tran z dorsza czy olej z rekina – jak je odróżnić i kiedy wybrać które?

Na co pomaga tran? Właściwości i działanie na organizm

Tran z dorsza działa pozytywnie na funkcjonowanie organizmu. Przede wszystkim dzięki zawartości cennych dla zdrowia komponentów wspiera odporność, a także pracę układu nerwowego i krwionośnego.

Olej z wątroby dorsza wspiera odporność

Tran dla dorosłych i dla dzieci wykazuje dobroczynny wpływ na odporność, dlatego jego stosowanie zaleca się w szczególności w okresie jesienno–zimowym. Korzystne działanie przypisuje się obecnej w produkcie witaminie A, która przyczynia się do ochrony organizmu przed chorobami inwazyjnymi. Ponadto kwasy EPA oraz DHA mogą hamować procesy reakcji zapalnych bądź alergicznych.

Tran wspomaga rozwój dziecka

Warto mieć na uwadze fakt, iż powstawanie związków mózgu i rdzenia kręgowego następuje już w 3. tygodniu ciąży, a podział mózgu na półkule ma miejsce w 6-7. tygodniu. Z tego względu przyszła mama powinna może rozwój płodu, przyjmując odpowiednie dawki dobrego tranu.

Według ekspertów w rozwoju mózgu dziecka najistotniejsze są pierwsze trzy lata². Warto pamiętać, iż w pierwszym roku życia mózg osiąga rozmiar 3/4 wielkości mózgu osoby dorosłej. Wówczas dochodzi także do intensywnych zmian rodzaju oraz liczby synaps (czyli połączeń między neuronami), które warunkują sprawną pracę mózgu. Kwasy omega-3 zawarte w tranie wykazują pozytywny wpływ na ten proces.

Udowodniono, że dzieci, u których suplementuje się kwasy omega-3 i omega-6, szybciej uczą się czytać. Ponadto można u nich zaobserwować staranniejsze pismo niż u ich rówieśników. Dodatkowo tej w grupie dzieci obecny jest wyższy poziom N-acetyloasparaginianu (NAA), czyli związku, który jest biochemicznym wskaźnikiem rozwoju mózgu³.

Warto przeczytać więcej: Korzystny wpływ tranu na wzrost dziecka – najważniejsze zalety, które warto znać

Korzystny wpływ oleju na mózg i układ nerwowy

Wyjątkowe właściwości tranu można przypisać również niezbędnym kwasom tłuszczowym omega-3, czyli kwasom eikozapentaenowym (EPA) oraz dokozaheksaenowym (DHA). Są one bardzo ważne w rozwoju mózgu i układu nerwowego płodu oraz dziecka, a także przyczyniają się do poprawy pamięci i koncentracji osób starszych. Niestety ludzki organizm nie jest w stanie ich wytworzyć. Z tego powodu związki te powinny być dostarczane w pokarmie lub poprzez suplementację.

Warto przeczytać: Tran i inne preparaty na wzmocnienie organizmu dla osób starszych

Ochrona narządu wzroku

Witamina A zawarta w oleju z wątroby dorsza stanowi także istotny czynnik dla prawidłowego funkcjonowania wzroku. W szczególności przyczynia się ona do zapobiegania zwyrodnieniu plamki żółtej, a więc najczęstszej przyczyny utraty wzroku, przede wszystkim u osób starszych. Co więcej, niedobór witaminy A zwiększa ryzyko wystąpienia kurzej ślepoty, a nawet wysychania spojówek.

Ponadto pozytywne właściwości tranu i ich wpływ na oczy można przypisać także kwasom tłuszczowym omega-3, które w przypadku małych dzieci przeciwdziałają wystąpienia u nich w późniejszym wieku wad wzroku⁴.

Wsparcie zdrowia serca

Tran do picia lub w innej formie – dzięki obecnym w nim kwasom omega-3 – przyczynia się do poprawienia działania układu sercowo-naczyniowego. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe mogą wpływać na zredukowanie stężenia trójglicerydów we krwi, a także obniżać wartość ciśnienia tętniczego krwi.

Jaka forma tranu jest najlepsza?

Sięgając po tran, należy zadbać nie tylko o jakość, ale również odpowiednią formę. Za najlepszy uważa się tran w płynie, ponieważ suplement ten nie zawiera dodatkowych substancji obecnych np. w kapsułce. Nie wszyscy są jednak w stanie znieść specyficzny smak i zapach oleju. Wówczas można zdecydować się na inne formy tego preparatu:

• kapsułki – to alternatywna forma podania, którą mogą przyjmować dzieci powyżej 6. roku życia. Zaletą kapsułek jest zapobieganie utlenieniu, przez co dłużej pozostają świeże w opakowaniu.
• żelki – taka forma jest najbardziej uwielbiana przez dzieci ze względu na przyjemną aplikację, owocowy smak i zapach.

Warto przeczytać więcej: Najlepszy tran – jak wybrać dobry produkt dla dorosłych i dzieci?

Jak stosować tran? Dawkowanie i przyjmowanie oleju z wątroby dorsza

Dawka tranu, którą należy przyjmować, jest zależna od dwóch czynników, a mianowicie:

• od ilości tłustych ryb w diecie;
• od oczekiwanych efektów (w jakim celu suplementuje się tran).

Oczywiście pod uwagę trzeba wziąć również wiek. Tran dla dzieci powinno się stopniowo wprowadzać od 2,5 ml do 5 ml w ciągu pierwszych 6 miesięcy po urodzeniu. Po upływie 4. tygodnia życia zalecane dawki zaczynają się od wspomnianych 2,5 ml. Następnie w ciągu 2-5 miesięcy rekomenduje się zwiększenie dawki do 5 ml.

Dorośli powinni dziennie przyjmować 5 ml tranu zawierającego 1,2 g kwasów tłuszczowych, 250 µg witaminy A, 15 µg witaminy D oraz 3 mg witaminy E⁵.

Przy stosowaniu preparatu pozostaje jeszcze kwestia odpowiedniej pory. Kiedy lepiej brać tran – rano czy wieczorem? Nie ma na to jednej odpowiedzi, jednak zaleca się, by spożywać produkt wraz z posiłkiem i o stałej porze.

Czy warto łączyć olej z wątroby dorsza z witaminą D?

Warto wiedzieć, że witamina D jest najlepiej wchłaniana z posiłkiem zawierającym tłuszcze lub oleje. Zatem np. tran z dorsza islandzkiego może tylko w tym pomóc. Nie ma jednak takiej potrzeby, ponieważ tran zawiera wystarczającą ilość witaminy D.

Warto przeczytać więcej: Tran i witamina D – co je łączy?

Przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne

Choć właściwości produktu są widoczne gołym okiem, to jednak jego stosowanie rodzi pytania. Czy tran jest zdrowy? Przyjmowanie tłuszczu z wątroby dorsza może nieść ze sobą negatywne skutki jak przy każdym preparacie. Wynikają one zazwyczaj z nadmiernego stosowania tranu, który stanowi bogactwo witamin. Z tego względu przesadzenie z jego dawką może przyczynić się do hiperwitaminozy (przedawkowania witamin). Aby tego uniknąć, wystarczy więc postępować zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania.

Ponadto należy wziąć pod uwagę kwestię szkodliwości tranu wynikającą zazwyczaj z produktów, które nie są transparentne w podawaniu źródeł jego pozyskiwania. Z tego względu, aby uniknąć efektu oksydacyjnego, w wyniku którego powstają szkodliwe dla organizmu wolne rodniki, trzeba sięgać po preparaty produkowane z wysokiej jakości dorszy, np. produkty Möller’s⁶.

Czy stosowanie tranu może zastąpić zbilansowaną dietę?

Tran (jako suplement diety) może być dobrym uzupełnieniem witamin A oraz D, a także kwasów tłuszczowych omega-3 w diecie, gdyż bardzo często dochodzi do ich zbyt małej podaży do organizmu. Z tego względu przyczynia on się do wzmocnienia odporności, poprawy wyglądu skóry i włosów oraz rozwoju układu nerwowego.

Natomiast podstawą dostarczenia tych cennych składników zawsze w pierwszej kolejności powinna być dobrze zbilansowana dieta.

Bibliografia

• 1 – https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.5.1.7.[dostęp online: 08.08.2022]
• 2 – http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/6440979.stm, [dostęp online: 08.08.2022]
• 3 – http://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-20354484-1386-426e-ac88-62c87e574cb3 [dostęp online: 08.08.2022]
• 4 – Bender D. A., The Vitamins, [in:] Introduction to Human Nutrition, M. J. Gibney et al. (ed.), Second Edition, Hong Kong 2009, 132-187
• 5 – https://www.mollers.pl/produkt/mollers-tran-norweski/
• 6 – https://www.mollers.pl/czystosc-i-swiezosc/