Za niski cholesterol grozi zdrowiu! Jak go rozpoznać?

Cholesterol jest dość mocno demonizowany. I całkiem słusznie! Wysoki poziom cholesterolu może być poważnym zagrożeniem dla zdrowia, ponieważ ma negatywny wpływ na układ krążenia. Jednak trzeba wiedzieć, że spadek poziomu cholesterolu poniżej pewnej wartości jest również szkodliwy. Skutki takiego stanu rzeczy dotyczą m.in. układu krwionośnego, ale mogą wpływać też na psychikę. Co warto o tym wiedzieć?

Udostępnij

Za niski cholesterol – jak go rozpoznać? Objawy i normy

Cholesterol jest substancją wywołującą wiele kontrowersji, jednak odgrywa bardzo ważną rolę w ludzkim organizmie. Jest budulcem błon komórkowych, a także odpowiada za regulowanie ich przepuszczalności. Bierze również udział m.in. w wytwarzaniu niektórych hormonów i witaminy D.

Niestety, ze względu na jego zwiększone spożycie, dochodzi do jego odkładania się na ścianach naczyń krwionośnych pod postacią tzw. blaszek miażdżycowych. To znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia problemów ze strony układu krążenia.

Warto wiedzieć, że wyróżnia się dwa główne rodzaje cholesterolu:

• HDL (lipoproteiny wysokiej gęstości), określany mianem “dobrego cholesterolu” – oczyszcza tkanki z nadmiaru cholesterolu i transportuje go do wątroby, gdzie jest on ponownie metabolizowany, chroni w ten sposób układ sercowo-naczyniowy;
• LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), to tak zwany “zły cholesterol” – odpowiada za transport cholesterolu z wątroby do poszczególnych komórek organizmu (za pośrednictwem krwi, przenika przez ściany naczyń), a przy zbyt wysokim stężeniu odkłada się wewnątrz naczyń, powodując ich zwężenie.

Na określenie poziomu cholesterolu we krwi pozwala badanie zwane lipidogramem. Prawidłowy lipidogram jest sprawą indywidualną, zależną od płci, wieku i ewentualnie występujących chorób, jednak zasadnicze normy prezentują się następująco¹:

• cholesterol całkowity (TC): do 190 mg/dl (4,9 mmol/l);
• frakcja LDL: normy różnią sie w zależności od stanu zdrowia: do 115 mg/dl (3 mmol/l) u osób zdrowych, do 55 mg/dl u chorych z bardzo dużym ryzykiem zawału serca i udaru niedokrwiennego mózgu;
• frakcja HDL: ponad 50 mg/dl (1,3 mmol/l) u kobiet, ponad 40 mg/l (1 mmol/l) u mężczyzn;
• trójglicerydy: mniej niż 150 mg/dl (1,7 mmol/l).

W przypadku cholesterolu LDL jego niskie wartości są wręcz pożądane. Odwrotnie niż w przypadku HDL, gdzie im wyższa wartość – tym lepiej.

Warto przeczytać: Tran a cholesterol – czy tran ma wpływ na nasz lipidogram?

Za niski cholesterol LDL

Za niski poziom cholesterolu LDL jest zdecydowanie rzadszy niż w przypadku HDL². Jeżeli jego stężenie we krwi jest mniejsze niż 50 mg/dl, można mówić o hipolipidemii. Obniżenie stężenia LDL często nie daje objawów i zauważane jest dopiero przy okazji badań krwi.

Za niski cholesterol HDL

Prawidłowe stężenie cholesterolu HDL we krwi wynosi co najmniej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet. Ten cholesterol poniżej normy oznacza znacznie większe ryzyko miażdżycy i jej powikłań, czyli udarów, zawałów czy choroby niedokrwiennej serca. Pacjenci z niedoborem HDL mogą cierpieć również na bezsenność i stany depresyjne. Hipolipidemia może także wpływać niekorzystnie na płodność i wywoływać problemy z potencją czy spadki libido.

Przyczyny zbyt niskiego cholesterolu

Przyczyny obniżonego poziomu cholesterolu różnią się w zależności od tego, czy dotyczą LDL czy HDL³. Hipolipidemia LDL zwykle jest spowodowana towarzyszącymi stanami chorobowymi, takimi jak:

• nadczynność tarczycy,
• przewlekłe infekcje,
• choroby wątroby,
• niedożywienie,
• nowotwory krwi.

Zbyt niski cholesterol LDL może być również winą genetyki. Z kolei u osób, które wcześniej cierpiały na hipercholesterolemię i przez długi czas przyjmowały leki na obniżenie cholesterolu (statyny), pożądanym efektem będzie obniżenie poziomu LDL (HDL zwykle podczas terapii nieznacznie wzrasta).

W przypadku cholesterolu HDL, najczęstszą przyczyną jest zbyt wysoki poziom LDL. Można zaobserwować zależność między tymi dwoma nośnikami, wskazującą na fakt, że im jest więcej jednego, tym mniej drugiego. Na obniżenie HDL mogą również wpływać⁴:

• nieodpowiednia dieta (zawierająca dużo węglowodanów i tłuszczów zwierzęcych, tzw. trans),
• palenie papierosów,
• alkohol
• nadwaga i otyłość,
• brak aktywności fizycznej,
• przyjmowane leki (beta-blokery, tiazydy),
• schorzenia takie jak cukrzyca, zespół nerczycowy, przewlekła niewydolność nerek, choroby wątroby.

Doustna terapia hormonalna oraz leczenie retinoidami również mają wpływ na obniżenie wartości HDL, dlatego osoby w trakcie leczenia lub stosujące doustną antykoncepcję powinny częściej wykonywać lipidogram

Skutki uboczne niskiego cholesterolu – do czego może prowadzić ten stan?

Niski poziom cholesterolu HDL wpływa bezpośrednio na zwiększenie poziomu LDL, a co za tym idzie, zwiększa ryzyko wystąpienia miażdżycy i jej powikłań⁵. Badania wykazały również⁶, że osoby z hipolipidemią częściej zapadały na stany lękowe i depresyjne, co może mieć związek z udziałem cholesterolu w syntezie witaminy D i hormonów.

Inne badania wykazały⁷, że niskie wartości cholesterolu we krwi u kobiet ciężarnych powodują zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu i spadek masy urodzeniowej dzieci urodzonych o czasie.

Jak wyrównać poziom cholesterolu?

Obniżony poziom HDL to stan niekorzystny dla zdrowia, zwłaszcza, jeśli towarzyszy mu podwyższona wartość LDL. Aby doprowadzić do prawidłowego stężenia obu frakcji warto przede wszystkim zadbać o prawidłową wagę i przyjrzeć się dokładnie diecie:

• w dużej mierze zastąpić tłuszcze zwierzęce tłuszczami roślinnymi,
• ograniczyć wysoko przetworzoną żywność i fastfoody,
• wprowadzić większą ilość błonnika, kwasów omega-3 i 6 oraz węglowodanów złożonych,
• zwiększyć spożycie warzyw i owoców.

Pomocne będą również pewne zmiany stylu życia:

• rzucenie palenia,
• ograniczenie spożycia alkoholu,
• regularna aktywność fizyczna.

Warto przeczytać: Gdzie jest najwięcej Omega-3? Najważniejsze źródła kwasów

Niski cholesterol nie zawsze jest powodem do radości. Wręcz przeciwnie – może przysparzać problemów i być powodem dolegliwości. Dlatego warto regularnie badać poziom cholesterolu we krwi, by móc jak najszybciej wdrożyć zmiany, mające na celu sprowadzenie go do prawidłowych wartości. W utrzymaniu zdrowia pomoże także zbilansowana dieta.

Konsultacja merytoryczna: lek. med. Irena Wojtowicz

Bibliografia

1. Kowalczyk, A. (2022). Cholesterol 300 czy to dużo?–rodzaje cholesterolu, normy i sposoby, by go obniżyć.
2. F WHAYNE, Thomas. Low-density lipoprotein cholesterol (LDL-C): how low?. Current Vascular Pharmacology, 2017, vol. 15, no 4, p. 374-379.
3. Zaręba-Szczegot, T., & Marcinowska-Suchowierska, E. (2007). Interpretation of lipid disorders in general practice. Postępy Nauk Medycznych.
4. ASHEN, M. Dominique et BLUMENTHAL, Roger S. Low HDL cholesterol levels. New England Journal of Medicine, 2005, vol. 353, no 12, p. 1252-1260.
5. Toth, P. P., Barylski, M., Nikolic, D., Rizzo, M., Montalto, G., & Banach, M. (2014). Should low high-density lipoprotein cholesterol (HDL-C) be treated?. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism, 28(3), 353-368.
6. ASHEN, M. Dominique et BLUMENTHAL, Roger S. Low HDL cholesterol levels. New England Journal of Medicine, 2005, vol. 353, no 12, p. 1252-1260.
7. MUSZYŃSKA, Magdalena, JAWORSKA-BURZYŃSKA, Lilianna, SZCZEPAŃSKA-GIERACHA, Joanna, et al. Nasilenie objawów depresyjnych u kobiet po 60. roku życia podejmujących regularną aktywność fizyczną i działania prozdrowotne.
8. BOJANOWSKA, Monika et KOSTECKA, Małgorzata. Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność. Kosmos, 2018, vol. 67, no 2, p. 425-439.