Tran a cholesterol – czy tran ma wpływ na nasz lipidogram?

Tłuszcze kojarzą się z negatywnym wpływem na zdrowie. Pierwsze skojarzenie to niekorzystny wpływ na masę ciała, a także na cholesterol. Zalecenia spożywania tłustych ryb i tranu mogą więc wydawać się sprzeczne z dbaniem o linię i zdrowie. O tym, że tran wpływa korzystnie na odporność, wie większość z nas. Jaki ma on związek z poziomem cholesterolu?

Udostępnij

Tran a cholesterol – czy mają ze sobą związek? 

Cholesterol kojarzy się negatywnie – w końcu jego podwyższony poziom jest jedną z istotnych składowych przyczyniających się do chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy. Podstawą zmniejszenia tego ryzyka jest zdrowa dieta i aktywność fizyczna. Jeśli cholesterol jest znacznie podwyższony, konieczne może okazać się wdrożenie środków farmakologicznych (statyny). Nie pozostają one jednak bez wpływu na organizm, dlatego podstawą powinny być odpowiednie nawyki żywieniowe i higieniczny tryb życia. 

Warto jednak odróżniać “zły” cholesterol od “dobrego”. To potoczne nazwy dwóch jego rodzajów (frakcji). “Dobry” cholesterol to frakcja HDL. “Zły” – LDL. Im wyższy poziom cholesterolu LDL, tym większe ryzyko problemów zdrowotnych. 

Jednym z najbardziej znanych, a przy tym praktykowanych od lat sposobów na naturalne wsparcie organizmu (przede wszystkim odporności) jest tran. Jest on bogaty w kwasy z grupy omega-3, dlatego jego spożywanie może przynieść wiele korzyści dla zdrowia. Niektórzy mogą mieć jednak pewne wątpliwości – w końcu tran to nic innego, jak rybi olej. 

Jak spożywanie oleju z wątroby dorsza ma się do poziomu cholesterolu? 

Trzeba wiedzieć, że wyższemu poziomowi “złego” cholesterolu w dużej mierze sprzyjają tłuszcze trans. Wśród produktów, które go zawierają, znajdują się przede wszystkim słodycze (zwłaszcza wyroby czekoladopodobne), a także białe pieczywo i przetworzone tłuszcze (jak margaryna) oraz tłuszcze nasycone. Podstawą do obniżenia poziomu cholesterolu jest więc zmiana diety na taką, która jest lekka i nie zawiera szkodliwych tłuszczów! 

Jak do tego ma się spożywanie tranu? Tran pozyskiwany z wątroby dorsza atlantyckiego to bardzo wartościowy produkt. Zawiera cenne wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które pełnią istotną rolę w utrzymaniu zdrowia. Należą one do “dobrej” frakcji. Kwasy omega-3 obniżają stężenie glukozy we krwi, a także biorą udział w obniżaniu poziomu lipidów oraz właśnie cholesterolu! 

Oprócz tego pełnią istotną funkcję w ochronie układu krwionośnego przed chorobami. Regulują ciśnienie tętnicze krwi, obniżając jej krzepliwość. Mają również udowodnione działanie przeciwutleniające. Tym samym więc są istotnym czynnikiem w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.

“Dobry” i “zły” cholesterol – czym się różnią? 

Nadmiar cholesterolu może być jedną z istotnych przyczyn powodujących wiele problemów zdrowotnych. Najbardziej znana to miażdżyca, jednak na tym nie koniec. To również udar mózgu i choroba wieńcowa. 

Miażdżyca to groźna choroba zapalna tętnic, na której pojawienie się wpływa wiele czynników. Cholesterol krążący we krwi osadza się na ścianach naczynia, wraz z komórkami zapalnymi. W ten sposób powstaje blaszka miażdżycowa, która zwęża, a niekiedy nawet całkowicie zamyka światło tętnicy. Im większa masa ciała i poziom cholesterolu, tym ryzyko jest większe. Wpływ na rozwój miażdżycy mają również: 

• nadciśnienie tętnicze;
• wiek;
• cukrzyca;
• niewłaściwa dieta;
• tryb życia (siedzący, mało aktywny);
• palenie tytoniu. 

Im więcej tych czynników ze sobą współwystępuje, tym większe ryzyko problemów zdrowotnych. Wszystkie wpływają dodatkowo negatywnie na układ odpornościowy, neurohormonalny, a także na funkcje krzepnięcia.¹

Do przyczyn udaru mózgu należy między innymi zakrzep żył i tętnic, uszkodzenie tętniczek, a także zatory w obrębie serca. Jedną z przyczyn zakrzepu tętniczego jest stwardnienie tętnic – czemu sprzyja odkładanie się w nich między innymi cholesterolu, a to wpływa na zmniejszenie ich elastyczności. 

Choroba wieńcowa to tworzenie się blaszek miażdżycowych w tętnicach wieńcowych, czyli tych, które transportują krew do serca. W przypadku choroby wieńcowej serce jest niedostatecznie dokrwione. Podstawą uniknięcia choroby wieńcowej jest profilaktyka miażdżycy. 

Badając poziom cholesterolu, mówi się o cholesterolu całkowitym. Na niego składają się właśnie te dwie frakcje, czyli LDL i HDL. Czym się od siebie różnią?

“Zła” frakcja LDL to lipoproteiny o małej gęstości, które roznoszą cholesterol z wątroby do komórek całego ciała. Im więcej cholesterolu LDL, tym większe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. 

Na poziom jednej i drugiej frakcji wpływa wiele czynników. Najważniejsze to dieta i poziom aktywności fizycznej. Im lżejsza i bardziej urozmaicona dieta, a także poziom aktywności fizycznej, tym lepiej! 

¹Praca zbiorowa, Czy nie-HDL cholesterol lepiej niż cholesterol frakcji LDL odzwierciedla ryzyko sercowo-naczyniowe?, https://journals.viamedica.pl/folia_cardiologica/article/view/FC.a2018.0090/47063, s. 435, dostęp na: 17.03.2022r.

Czy oznacza to, że z diety trzeba całkiem wyeliminować tłuszcze?

Absolutnie nie! “Złe” tłuszcze warto zastąpić tymi “dobrymi”, a więc nienasyconymi. To przede wszystkim:

• oleje roślinne;
• produkty zawierające rozpuszczalny błonnik;
• produkty sojowe (nie zawierają cholesterolu);
• nasiona, pestki i orzechy;
• owoce i warzywa;
• tłuste ryby morskie.

Czy tran obniża cholesterol?

Mimo wielu zdrowotnych korzyści – nie ma wyraźnych dowodów, które wskazywałyby, że tran wpływa na obniżenie frakcji LDL u osób z wysokim poziomem cholesterolu. Chociaż niektóre badania naukowe wydają się wyraźnie wskazywać na taki efekt, to niestety związek między przyjmowaniem oleju z wątroby dorsza a ludzkim lipidogramem wciąż wymaga dalszych obserwacji².

Warto jednak wiedzieć o tym, że wykazano korzystny wpływ spożywania tranu na profilaktykę chorób sercowo – naczyniowych, za co odpowiadają kwasy omega-3. Zostało udowodnione, że spożywanie kwasów wielonienasyconych omega-3 (DHA i EPA) pochodzących z ryb, przekłada się na zmniejszenie ryzyka nagłych zgonów sercowych powodowanych w nawet 80% przez chorobę wieńcową³.

Zarówno w przypadku profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych, jak i wówczas, gdy poziom cholesterolu jest już zbyt wysoki, podstawą jest zmiana nawyków żywieniowych i zwiększenie poziomu aktywności fizycznej. Włączenie do codziennego menu suplementów diety zawierających składniki przyczyniające się do wzmocnienia układu sercowo-naczyniowego to jeden ze sposobów na zmniejszenie ryzyka chorób na tym polu, jednak suplementy powinny być dodatkiem do zdrowego trybu życia, a nie kluczową zmianą. To dieta powinna być uzupełniona suplementami (jeśli są w niej jakieś braki, które wymagają uzupełnienia), a nie odwrotnie.

²https://www.cureus.com/articles/61573-role-of-cod-liver-oil-in-reducing-elevated-lipid-parameters, dostęp na: 26.05.2022r.
³Tomasz Wcisło, Waldemar Rogowski, Rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w organizmie człowieka, [https://www.marinex.com.pl/pliki_artykuly/ekspertyzy_naukowe_11.pdf], s. 40, dostęp na: 02.06.2022r

Jakie funkcje w organizmie pełni “dobry” cholesterol?

W świetle powyższego może się więc wydawać, że cholesterol jest niepożądany. Nie jest to jednak prawda. Pełni on istotne funkcje w organizmie, dlatego jego obecność jest wręcz niezbędna. Grunt to utrzymanie go na prawidłowym poziomie, a także redukcja, gdy jest go zbyt wiele. 

Jakie funkcje cholesterol pełni w organizmie? 

• jest niezbędny do syntezy witaminy D3;
• bierze udział w trawieniu tłuszczów;
• jest składową błon komórkowych;
• pełni funkcję w wytwarzaniu hormonów: antystresowych oraz płciowych;
• bierze udział w wytwarzaniu kwasów żółciowych w wątrobie;
• przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania mózgu.

Obecność cholesterolu w organizmie jest więc niezbędna do jego prawidłowego funkcjonowania. Istotne jest jednak to, by utrzymać go na właściwym poziomie, aby nie przyczyniał się do powstawania chorób.

Powiązany artykuł: Co łączy tran i witaminę D3?

Podsumowanie

Jak więc profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych ma się do spożywania tranu? Choć związek między jego spożywaniem a zmniejszeniem lipidogramu wymaga jeszcze badań, to na podstawie tego, co już wiadomo, można wykazać korzystny wpływ kwasów omega-3 zawartych w tranie na zdrowie. Kwasy z tej grupy wpływają pozytywnie na zmniejszenie poziomu glukozy we krwi, a także regulują ciśnienie tętnicze krwi i zmniejszają jej krzepliwość. Tym samym mają wpływ na zachowanie zdrowia i są cennym elementem profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych.