Brak witaminy D w organizmie: jak rozpoznać, że mamy jej zbyt mało?

Senność, rozdrażnienie i ciągłe infekcje – chwilowy spadek wydajności organizmu, czy niedobór witaminy D? Objawy deficytu tego związku bywają mylące, dlatego wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, iż zmaga się ze zbyt niskim poziomem witaminy. Skutki mogą być jednak poważne – od problemów z gojeniem ran aż po łamliwość kości. Jak rozpoznać u siebie niedobór witaminy D3?

Udostępnij

Co powoduje niedobór witaminy D3? Przyczyny i etiologia

Przyczyn niedoboru witaminy D3 należy upatrywać się przede wszystkim w niewystarczającej ekspozycji na promienie słoneczne. To właśnie ich wpływ stymuluje produkcję substancji w organizmie. Niestety, polskie społeczeństwo jest narażone na niedobory witaminy D3 ze względu na niewielkie nasłonecznienie przez część roku. Badania pokazują, że deficyt witaminy D3 występuje aż u 90% Polaków¹! 

Wśród przyczyn niewystarczającego poziomu tej substancji znajduje się też zła dieta. Największe stężenie związku występuje w tłustych rybach, takich jak dorsz, łosoś czy makrela. Niedobory witaminy D3 mogą więc dotykać osoby, które nie spożywają takich produktów. 

Zaburzenia w procesie produkcji i wchłaniania związku mogą wynikać z niektórych dolegliwości zdrowotnych. Celiakia, mukowiscydoza oraz choroba Leśniowskiego-Crohna sprawiają, iż przyswajanie substancji jest utrudnione lub wręcz niemożliwe. Przyczyny niedoboru witaminy D3 bywają również związane z otyłością. Osoby z wieloma nadprogramowymi kilogramami mają liczne komórki tłuszczowe, które wchłaniają wspomnianą witaminę i magazynują ją. Wówczas spada jej biodostępność, a organizm nie pokrywa swojego dziennego zapotrzebowania. 

Jak rozpoznać niedobory witaminy D?

Choć jest to tak powszechny problem, to jednak nie wszyscy zdają sobie z niego sprawę. Dlaczego? Pierwsze objawy niedoboru witaminy D3 są mało charakterystyczne i mogą być łatwo pomylone z symptomami sugerującymi inne dolegliwości. Warto więc przyjrzeć się swojemu ciało, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, czyli w momencie, gdy promieni słonecznych jest najmniej, a człowiek jest najbardziej narażony na niedobór witaminy D3 w organizmie. 

¹Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018; AGNIESZKA RUSIŃSKA, PAWEŁ PŁUDOWSKI, M, MIECZYSŁAW WALCZAK, A ,G; dostęp online: http://mavipuro.pl/jourarch/PN2018001.pdf [04.08.2022]

Przewlekłe zmęczenie i senność

Ciągłe zmęczenie, uczucie senności i brak energii w ciągu dnia to jedne z najczęściej ignorowanych objawów deficytu witaminy D3. Trudno się temu dziwić – niewyspanie czy spadki motywacji zdarzają się każdemu, a ich przyczyn zwykle upatruje się w stresie lub nieprawidłowym trybie życia. Gdy jednak rozkojarzenie i zmęczenie utrzymuje się przez kilka tygodni, to może być sygnałem świadczącym o braku witaminy D3 w organizmie.

Wypadanie włosów i łamanie paznokci

Utrata dużej ilości włosów i częste łamanie się paznokci powinny niepokoić. Takie stany mogą sugerować, iż ciało zmaga się z deficytem witaminy D3. Zbyt niski poziom tej substancji prowadzi do zaburzeń w gospodarce hormonalnej, a to z kolei wpływa na cykl życia włosa. Cebulki stają się słabsze, dlatego pacjenci mogą skarżyć się na przerzedzone pasma. Na nieprawidłowym stężeniu hormonów cierpią również paznokcie. 

Powolne gojenie się ran

Niski poziom witaminy D3 może skutkować spowolnionym gojeniem się ran. Jest to widoczne szczególnie przy obszernych zranieniach, które niełatwo wyleczyć. Zwiększenie stężenia substancji staje się wówczas sposobem na nieprzyjemne skutki niedoboru witaminy D3 i przyspieszenie gojenia. Jeśli więc na ciele zaczną pojawiać się rany, których wyleczenie trwa wyjątkowo długo, warto zwrócić uwagę na ewentualny deficyt wspomnianej substancji. 

Problemy z odpornością

Okazjonalna infekcja (szczególnie w okresie jesienno-zimowym) nie powinna martwić. Jeżeli jednak stany zapalne dokuczają kilka bądź kilkanaście razy w roku, a dodatkowo zauważalne są takie symptomy, jak przewlekłe zmęczenie czy wypadanie włosów, być może powodem jest hipowitaminoza. Taki stan jest wywołany znaczącym niedoborem witaminy, np. D. Praca układu odpornościowego jest wówczas zaburzona, a organizm staje się narażony na powracające infekcje. 

Co ważne, odpowiedni poziom witaminy D3 jest istotny nie tylko dlatego, iż redukuje ryzyko zachorowania, ale również skraca czas walki z chorobą. Substancja jest swoistym stymulatorem dla komórek układu odpornościowego. Uaktywnia je więc do zwalczania drobnoustrojów i może przyspieszać powrót do zdrowia. 

Powiązany artykuł: Tran i witamina D3 – w jaki sposób działają na organizm?

Bóle mięśni a niedobór witaminy D3

Uciążliwe, przewlekłe bóle mięśni mogą być skutkiem niedoboru witaminy D3. Brak tej substancji w organizmie może wywoływać nadwrażliwość nerwów, co prowadzi do odczuć bólowych. Osoby zmagające się z deficytem ów związku bywają wyczulone nawet na najlżejszy dotyk i skarżą się na ciągłe napięcie mięśniowe. 

Łamliwe i krzywe kości, czyli częste objawy niedoboru witaminy D3

Wspomniana substancja bierze udział w procesie budowy i mineralizacji kości. Jeśli jej poziom jest zbyt niski, dochodzi do zaburzeń w gospodarce wapniowo-fosforanowej. To zjawisko szczególnie niebezpieczne u dzieci i nastolatków, które dopiero się rozwijają. Wówczas skutki niedoboru witaminy D są widoczne w postaci zniekształcenia kości, czyli krzywicy. Z kolei osoby dorosłe cierpiące na nieprawidłowości w mineralizacji kości zmagają się z osteomalacją.

Co jeszcze powoduje niedobór witaminy D? Do objawów zalicza się również osteoporoza. Jest to drastyczne zredukowanie masy kostnej, które prowadzi do zwiększonej podatności kości na złamania. Pacjenci z deficytem witaminy D3 są więc narażeni na częstsze urazy. 

Powiązany artykuł: Jak wzmocnić zęby? Sprawdzony sposób na mocne zęby

Objawy neurologiczne niedoboru witaminy D3

W przypadku zbyt małej podaży potrzebnych substancji mogą pojawić się m.in. pogorszone samopoczucie, apatia, wahania nastroju, zaburzenia koncentracji czy nawet skłonność do agresywnych zachowań. Podobnie przejawiają się objawy neurologiczne niedoboru witaminy D3 w organizmie. Jej deficyt może wpływać na poziom serotoniny, a w konsekwencji prowadzić do stanów depresyjnych². Co więcej, pojawiają się również dyskusje sugerujące, iż witamina D jest silnie powiązania z układem nerwowym³. Niewystarczające stężenie substancji może zatem prowadzić do rozdrażnienia i nerwowości. 

Próchnica i stany zapalne jamy ustnej

Badania pokazują korelację pomiędzy niewielkim poziomem witaminy D3 w organizmie, a próchnicą⁴. Osoby zmagające się z częstymi ubytkami w zębach, kruszeniem szkliwa czy stanami zapalnymi jamy ustnej mogą więc podejrzeć, że w ich ciele brakuje wspomnianej substancji. Niedobór witaminy D3 może przejawiać się też m.in. poprzez regularnie pojawiające się afty oraz krwawienie z dziąseł. 

Powiązany artykuł: Znaczenie witaminy D3 w prawidłowym rozwoju dziecka

Problemy skórne a deficyt witaminy D3

Organizm bogaty we wszystkie niezbędne substancje odżywcze powinien charakteryzować się elastyczną, gładką i zdrową skórą. Gdy w ciele pojawiają się niedobory, np. witaminy D3, ich skutki będą widoczne właśnie na naskórku. Deficyt tego związku może sprawić, iż na ciele zaczną uwidaczniać się zaczerwienione plamy, które wywołują swędzenie. 

Omawiana witamina bierze też udział w walce z wolnymi rodnikami, a więc pośrednio przyczynia się do opóźniania procesów starzenia. Brak witaminy D w organizmie może zatem skutkować szybszym utraceniem sprężystej skóry i pojawianiem się zmarszczek.

²Vitamin D and the omega-3 fatty acids control serotonin synthesis and action, part 2: relevance for ADHD, bipolar disorder, schizophrenia, and impulsive behavior
³The association of vitamin D deficiency with psychiatric distress and violence behaviors in Iranian adolescents: the CASPIAN-III study
⁴Vitamin D status and dental caries in healthy Swedish children
⁵Prevalence and risk factors of vitamin D deficiency in inherited ichthyosis: A French prospective observational study performed in a reference center

Jak chronić się przed niedoborem witaminy D3?

Hipowitaminoza spowodowana niewystarczającym poziomem witaminy D3 w organizmie jest realną dolegliwością obejmującą niemal całe polskie społeczeństwo. Przed skutkami niedoboru można chronić się poprzez regularną ekspozycję na słońce – już ok. 15 min na świeżym powietrzu w słoneczny dzień wystarczy, by pokryć dziennie zapotrzebowanie. 

Jak radzić sobie z brakiem witaminy D3 w pochmurnych miesiącach? Kluczowa będzie zbilansowana dieta bogata w:

• dorsza;
• łososia;
• węgorza;
• makrelę;
• jaja;
• oleje roślinne.

W niektórych przypadkach wsparciem dla organizmu może być dodatkowa suplementacja. Gdy połączy się ją ze zdrowym trybem życia, można wyrównać poziom witaminy D3 i uniknąć przykrych skutków wynikających z niedoboru. 

Powiązany artykuł: W czym jest witamina D? Najlepsze źródła, aby dbać o jej poziom

Bibliografia:

1. Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018; AGNIESZKA RUSIŃSKA, PAWEŁ PŁUDOWSKI, M, MIECZYSŁAW WALCZAK, A ,G; dostęp online: http://mavipuro.pl/jourarch/PN2018001.pdf [04.08.2022]
2. Lefevre ML, Lefevre NM. Vitamin D Screening and Supplementation in Community-Dwelling Adults: Common Questions and Answers. Am Fam Physician. 2018; 97(4): 254-260; dostęp online: https://pdfs.semanticscholar.org/fcc1/2215a64625a51e3c40fbee69d27df4501eb4.pdf [04.08.2022]
3. Sizar O, Khare S, Goyal A, et al. Vitamin D Deficiency. Treasure Island (FL); dostęp online: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532266/ [04.08.2022]
4. The association of vitamin D deficiency with psychiatric distress and violence behaviors in Iranian adolescents: the CASPIAN-III study; Asal Ataie-Jafari, Mostafa Qorbani,corresponding author# Ramin Heshmat, Gelayol Ardalan, Mohammad Esmaeil Motlagh, Hamid Asayesh, Seyed Masoud Arzaghi, Mohammad Hasan Tajadini, Sara Nejatinamini, Parinaz Poursafa
5. Vitamin D and the omega-3 fatty acids control serotonin synthesis and action, part 2: relevance for ADHD, bipolar disorder, schizophrenia, and impulsive behavior; Rhonda P Patrick 1, Bruce N Ames 1
6. Vitamin D status and dental caries in healthy Swedish children; Johanna Gyll, Karin Ridell, Inger Öhlund, Pia Karlsland Åkeson, Ingegerd Johansson & Pernilla Lif Holgerson
7. Prevalence and risk factors of vitamin D deficiency in inherited ichthyosis: A French prospective observational study performed in a reference center; Flora Frascari,corresponding; Isabelle Dreyfus, Lauriane Rodriguez, Isabelle Gennero, Khaled Ezzedine, Jean-Pierre Salles and Juliette Mazereeuw-Hautier; dostęp online: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4237956/ [04.08.2022]