Omega 3, z czym nie łączyć? Przeciwwskazania i zalecenia w stosowaniu tranu

Tran jest doskonale znany jako środek na poprawę odporności już od połowy ubiegłego wieku. Oprócz potrzebnych w organizmie kwasów Omega 3 zawiera również witaminy A i D, przez co wspomaga pracę mózgu i serca. Jednak włączając tran do codziennej diety, warto nie tylko znać jego prozdrowotne właściwości, ale wiedzieć także, kiedy lepiej ograniczyć jego spożycie i z czym nie wolno go łączyć. Czy tran i omega 3 można przedawkować?

Omega 3 – przeciwwskazania

Kwasy Omega-3, chociaż mają tyle prozdrowotnych właściwości, mogą mieć także przeciwwskazania do ich stosowania. Zarówno w przypadku tranu, jak i jakichkolwiek innych preparatów zawierających kwasy Omega-3 należy zachować szczególną ostrożność, a najlepiej skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza dotyczy to osób cierpiących na¹:

zaburzenia krzepnięcia krwi – zarówno pacjenci chorzy na skazę krwotoczną i hemofilię, jak i osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe (warfaryna, acenokumarol, klopidogrel, tiklopidyna i inne) powinny bardzo ostrożnie podchodzić do dawkowania preparatów bogatych w kwasy Omega-3. Ze względu na swoje właściwości antyaglutynacyjne (przeciwzakrzepowe), mogą one wzmacniać działanie leków i powodować wzmożone krwawienia (np. z nosa lub trudne w zahamowaniu krwawienia ze skaleczeń). Dlatego u osób tych przyjmowanie preparatów z kwasami omega-3 powinno pozostać pod ścisłą kontrolą lekarską,
niewydolność wątroby – w zaburzeniach pracy wątroby, osoby stosujące wysokie dawki kwasów omega powinny częściej wykonywać badania czynności wątroby, poprzez oznaczanie w krwi parametrów wątrobowych (ALAT/ASPT). Ma to związek z faktem, że w wątrobie przebiega proces utleniania kwasów tłuszczowych, w związku z tym, w stanach niewydolności wątroby, wzmożone procesy utleniania mogą prowadzić do zintensyfikowania dolegliwości².

Nie ma również pewności co do tego, czy osoby uczulone na owoce morza mogą bezpieczne przyjmować tran, ze względu na to, że jest to olej rybi. Dla bezpieczeństwa zaleca się w takich przypadkach suplementację kwasów Omega-3 w innej postaci niż tran.

W przypadku, gdy kwasy Omega-3 przyjmowane są w postaci tranu przez kobiety ciężarne, należy skonsultować dawkowanie z lekarzem prowadzącym. Tran zawiera dosyć duże ilości witaminy A, które jest częścią wielu suplementów dla kobiet w ciąży, przez co może dojść do przyjmowania zbyt dużej dawki tej witaminy.

Z czym nie łączyć omega 3

Prawidłowa suplementacja opiera się na wiedzy, z czym konkretne substancje można łączyć, a jakich połączeń unikać. Ze względu na swoje działanie przeciwzakrzepowe³, kwasy omega-3 mogą intensyfikować działanie leków takich jak warfaryna czy acenokumarol. U pacjentów na stałe przyjmujących antykoagulanty (np. Warfin, duże dawki kwasu acetylosalicylowego i inne leki przeciwzakrzepowe) należy znacznie częściej wykonywać badania krzepliwości krwi (m.in. oznaczanie wskaźnika INR i APTT) i w razie konieczności zmniejszyć dawkowanie leków.

Jednoczesne przyjmowanie niezmienionej dawki antykoagulantów wraz z dużymi dawkami kwasów Omega-3 może prowadzić do zwiększonego ryzyka krwawień i zaburzenia krzepliwości krwi.

Przyjmując kwasy Omega-3, także w postaci tranu, należy pamiętać, by nie przyjmować ich wraz z wysokimi dawkami omega-6. Ze względu na podobną budowę, kwasy Omega-6 mogą ograniczyć wchłanianie kwasów Omega-3, a także neutralizować ich działanie, co może prowadzić do objawu niedoboru, mimo przyjmowania zalecanych dziennych dawek.

Jeśli formą przyjmowanego kwasu Omega-3 jest tran, należy zrewidować pozostałe suplementy diety i sprawdzić, czy ilość przyjmowanych witamin A i D zawartych w tranie nie będzie zbyt wysoka.

Nadmiar omega 3

Suplementacja kwasów Omega-3 jest zalecana głównie na niskie spożycie ryb i owoców morza w rejonie krajów Europy Środkowej, w tym Polski. Jednak osoby, które w jadłospisie mają znacznie więcej ryb niż przeciętnie, powinny zrewidować konieczność dodatkowej suplementacji.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca⁴, by zdrowe, dorosłe osoby spożywały do 4 gramów kwasów omega-3 na dobę. W przypadku kobiet ciężarnych i matek karmiących dzienna dawka wynosi 3 gramy.

Najwięcej kwasów omega-3 zawierają ryby takie jak⁵:

łosoś (1,8g na 100g),
sardela (1,7g na 100g),
sardynki (1,4g na 100g),
śledzie (1g na 100g).

Aby mieć pewność co do konieczności dodatkowego przyjmowania kwasów Omega-3, warto wykonać badania krwi, w których oznacza się poziom kwasów EPA i DHA (kwasu eikozapentaenowego i dokozaheksaenowego, które wchodzą w skład grupy kwasów Omega-3).

Badanie takie warto wykonać również wtedy, gdy występują objawy, mogące świadczyć o zbyt wysokim poziomie kwasów omega-3 w organizmie. Do symptomów tych należą⁶:

zmniejszona krzepliwość krwi, czyli wydłużony czas krwawień, krwotoki z nosa, skłonność do siniaków,
dolegliwości trawienne – bóle brzucha, zaparcia, biegunki, wzdęcia,
pogorszenie dolegliwości o podłożu autoimmunologicznym – długotrwałe tłumienie i nadmierne ograniczenie stanu zapalnego, jakie wywołuje przeciwzapalne działanie kwasów omega-3 może pogorszyć aktywność immunologiczną, co w niektórych przypadkach może zaostrzyć objawy istniejących chorób autoimmunologicznych (np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów, atopowych zapaleniach skóry czy w astmie).

W celu uniknięcia przedawkowania należy zwrócić uwagę na przyjmowane dzienne dawki kwasów Omega-3. Nie tylko te, zawarte w tranie, ale także we wszystkich przyjmowanych suplementach.

Jak długo można brać tran?

Jak zażywać tran? Można przyjmować go przez cały rok, jednak z pewnymi ograniczeniami.
Suplementując tran, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na zawartość witamin A i D w pozostałych suplementach, jeśli są one przyjmowane. Wysoka zawartość tych witamin w tranie może prowadzić do ich przedawkowania, jeśli będą one suplementowane również przy pomocy innych preparatów.

Dodatkowo w okresie letnim trzeba wziąć pod uwagę fakt, że witamina D jest produkowana podskórnie pod wpływem promieniowania słońca. Jeśli ekspozycja na słońce w tym czasie jest długa (czyli jeśli latem dużo czasu spędzamy na słońcu), warto zrewidować dawki witaminy D przyjmowane w suplementach – w tym również w tranie.

Dzienna dawka suplementacyjna witaminy D wynosi 10 mikrogramów dla zdrowych, dorosłych osób (według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia). Taką dawkę zapewnia wystawienie się na słońce na 15 minut w okresie letnim – pod warunkiem jednak, że odsłonięte jest do najmniej 18% ciała, nie są stosowane kremy z filtrem UV, a niebo nie jest pokryte smogiem.

Nie oznacza to jednak, że nie można przebywać na słońcu dłużej, ponieważ organizm jest tak skonstruowany, że nie można przedawkować witaminy D pochodzącej z wewnętrznej syntezy (czyli wytwarzanej pod skórą pod wpływem promieni UV).

Jak zażywać tran Möllers?

Suplement diety tran Möllers w butelce zawiera 1,1 g kwasów tłuszczowych Omega-3, 250 µg witaminy A, 15 µg witaminy D i 3 mg witaminy E w dziennej dawce (5 ml).

Tran Möllers wystarcza na dłużej, ponieważ dzienna dawka to tylko 5 ml. Nienaruszone opakowanie można przechowywać w temperaturze pokojowej, jednak po otwarciu zaleca się przechowywanie w lodówce i spożycie w ciągu 3 miesięcy od otwarcia. Takie postępowanie gwarantuje zachowanie świeżości preparatu i właściwości wszystkich jego składników.

Bibliografia:

¹ BAYS, Harold E. Safety considerations with omega-3 fatty acid therapy. The American journal of cardiology, 2007, vol. 99, no 6, p. S35-S43.
² SICIŃSKA, Paulina, PYTEL, Edyta, KUROWSKA, Joanna, et al. Suplementacja kwasami omega w różnych chorobach. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2015, vol. 69, p. 838-852.
³ MARCINIAK-LUKASIAK, K. Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3. Żywność Nauka Technologia Jakość, 2011, vol. 18, no 6.
⁴ BIENKIEWICZ, G. et DOMISZEWSKI, Zdzisław. Zawartość długołańcuchowych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3 (LC n-3-PUFA) w wybranych gatunkach ryb. Magazyn Przemysłu Rybnego, 2008, no 2.
⁵ MATERAC, Ewa, MARCZYŃSKI, Zbigniew, et BODEK, Kazimiera Henryka. Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka. Bromat Chem Toksykol, 2013, vol. 46, no 2, p. 225-233.