Rozwój mózgu dziecka. Jak stymulować jego prawidłowy rozwój?

Rozwój mózgu dziecka następuje już w okresie życia płodowego, podczas którego co tydzień dochodzi do nowych zmian w organizmie malucha. Należy jednak pamiętać, że po przyjściu pociechy na świat mózg dziecka nie cechuje się taką dojrzałością, jak u osoby dorosłej. Jego rozwój to skomplikowany proces trwający kilkanaście lat. Warto zatem dowiedzieć się, jak stymulować rozwój mózgu dziecka. Co oprócz odpowiedniej diety wpływa na wzmocnienie układu nerwowego? Wyjaśniamy!

Udostępnij

Rozwój dziecka tydzień po tygodniu – jak zmienia się mózg malucha w ciąży?

Podczas ciąży dochodzi do intensywnych zmian w organizmie kobiety oraz płodu. W trakcie każdego dnia rozwija się również mózg dziecka. Szybkie tempo jego rozwoju jest rezultatem stałej produkcji, progresji i rozprzestrzenienia się komórek mózgowych¹. Jak rozwija się mózg dziecka, podczas ciąży? 

• 1-3 tydzień — warto mieć na uwadze fakt, iż powstawanie związków mózgu i rdzenia kręgowego następuje już w 3. tygodniu ciąży, 
• 4-7  tydzień — następuje podział mózgu na półkule, których powierzchnia jest gładka,
• 26-28 tydzień — dochodzi do tworzenia się pierwszych bruzd i fałdowań,
• 29-40 tydzień — zaawansowany rozwój układu nerwowego u dziecka obserwuje się w trzecim trymestrze ciąży; wówczas płód zaczyna reagować na bodźce, a także doznaje pierwszych marzeń sennych^2,3.

Rozwój mózgu dziecka po urodzeniu

Eksperci podkreślają, że w rozwoju mózgu dziecka istotne są pierwsze trzy lata. Już w pierwszym roku życia mózg osiąga rozmiar 3/4 wielkości mózgu osoby dorosłej. Dochodzi również do intensywnych zmian liczby oraz rodzaju synaps (połączeń między neuronami). Warunkują one sprawne funkcjonowanie mózgu⁴. Dzięki temu dziecko w pierwszych miesiącach swojego życia nabywa wiele nowych umiejętności, takich jak³:

• podnoszenie główki,
• uśmiechanie się,
• sięganie po zabawki,
• podążanie wzrokiem za przedmiotami będącymi w ruchu,
• podciąganie się i raczkowanie,
• chodzenie,
• wydawanie pierwszych dźwięków nasyconych mową. 

Warto pamiętać, że nabycie każdej nowej umiejętności oraz stymulacja wspierają rozwój mózgu malucha. Z tego względu należy zadbać o kilka ważnych elementów, które odgrywają ogromną rolę w tym procesie.

Ryby i zdrowe tłuszcze a  ich wpływ na  rozwój mózgu dziecka

Aby wzmocnić układ nerwowy u dziecka, przede wszystkim należy zadbać o dietę, w której nie powinno zabraknąć olejów rybnych. Dlaczego? Stanowią one źródło kwasów eikozapentaenowego (EPA) oraz dokozaheksaenowego (DHA), które zalicza się do grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Są one bardzo ważne w rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka. Niestety ludzki organizm nie jest w stanie ich wytworzyć. Z tego powodu związki te powinny być dostarczane w pokarmie¹⁰. 

Warto również sięgnąć po suplement diety Mój Pierwszy Tran Norweski (bogaty w kwasy omega-3 i witaminę D₃₎, który można stosować już od 4. tygodnia życia. Preparat ten wspiera utrzymanie prawidłowego funkcjonowania mózgu¹¹.

Większa koncentracja u dziecka — zadbaj o śniadanie bogate w białko!

Śniadanie to najważniejszy posiłek dnia zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. Często jest on nieodpowiednio skomponowany, a mianowicie stanowi bogactwo węglowodanów pobudzających produkcję serotoniny. To z kolei prowadzi do uczucia senności. Warto zatem zadbać o śniadanie złożone z białka. Dlaczego? Proteiny przyczyniają się do obniżania stężenia serotoniny w organizmie. Dzięki temu dziecko może lepiej skupić się na nauce¹². 

Według naukowców z londyńskiego Instytutu Zdrowia Dziecka na University College London, dieta o wysokiej zawartości białka stanowi pomoc w zwiększaniu rozmiaru jądra ogoniastego. Struktura ta stanowi ważny element mózgu (związany z wyższym poziomem inteligencji)¹².

Powiązany artykuł: Omega-3 jest niezbędne dla Twojego mózgu!

Owoce i warzywa — ważny element diety stymulującej rozwój układu nerwowego

Dieta bogata w owoce oraz warzywa w wieku 6 i 12 miesięcy może wpłynąć na rozwój mózgu dziecka i funkcji poznawczych w wieku czterech lat. Wpływ na lepsze procesy uczenia się, koncentrację, a także pamięć mają:

• owoce, np. jagody, cytrusy, winogrona, jabłka, wiśnie, truskawki, 
• warzywa, np. seler, pietruszka, papryka, brokuły, nasiona roślin strączkowych.

Ponadto warzywa oraz owoce bogate we flawonoidy stanowią pomoc w ochronie neuronów przed uszkodzeniami, za które odpowiedzialne są neurotoksyny¹³.

Odpowiednia stymulacja — pomoc w rozwoju mózgu dziecka

Na rozwój mózgu dziecka w pierwszych dwóch latach życia ogromną rolę odgrywają zmysły. W wieku przedszkolnym ten skomplikowany proces stymulują ciekawość oraz fantazja. Im większe pobudzenie tych elementów, tym szybciej następuje rozwój inteligencji dziecka. Dawid Hubel i Torsten Wiesel (otrzymali nagrodę Nobla w 1981 roku w dziedzinie medycyny) odkryli mechanizmy toczące się w obszarze wzrokowym kory mózgowej, za pomocą których możliwa jest analiza obrazu. 

W pierwszej kolejności dziecko rozpoznaje kształty podstawowe np. linie, kwadraty, owale, a następnie bardziej skomplikowane struktury, takie jak bryły, spirale, a na końcu litery oraz cyfry. Jak rozwijać mózg dziecka, wykorzystując te informacje? Przede wszystkim należy pamiętać o prawidłowej stymulacji uwzględniającej właściwą kolejność. Tapeta oraz inne przedmioty obserwowane przez pociechę w pierwszych latach życia odgrywają ważną rolę, a mianowicie stanowią pomoc np. w przygotowaniu do procesu nauki czytania⁷.

Słuchanie muzyki jako stymulator koncentracji i pamięci malucha

Pewne eksperymenty przeprowadzone na noworodkach są dowodem na to, że wszystkie maluchy mają słuch absolutny. Należy jednak pamiętać, że brak stymulacji muzycznej przyczynia się do zanikania tej zdolności. Z tego względu warto puszczać dzieciom dużo muzyki, nawet już w trakcie ciąży. Jak stymulować rozwój mózgu dziecka poprzez muzykę? Słuchanie przede wszystkim muzyki klasycznej, takich wspaniałych twórców jak Mozart, Beethoven, Vivaldi pozytywnie wpływa na stymulację pamięci i koncentrację. Co więcej, wykazano, że dzieci słuchające sporo muzyki, wyróżniają się lepszą pamięcią słuchową, która jest przydatna np. w nauce języków obcych⁸.

Świeże powietrze a rozwój układu nerwowego u dziecka

Coraz większa liczba dzieci spędza sporo czasu w domu przed komputerem, telewizorem lub tabletem. Według specjalistów aż 90% Polaków ma obniżony poziom witaminy D, której produkcja następuje pod wpływem promieni słonecznych. Na niedobór witaminy D szczególnie są narażone dzieci w wieku 13-36 miesięcy. Wszystko za sprawą ich diety, w której zaczyna zmniejszać się ilość produktów wzbogacanych w tę witaminę¹³. Odgrywa ona ogromną rolę w rozwoju układu nerwowego, w tym mózgu. Związek ten odpowiada m.in. za⁹:

• poprawę elastyczności synaps,
• regulację funkcjonowania układu dopaminergicznego,
• wspomaganie produkcji czynników neurotroficznych, które wykazują działanie powodujące wzrost liczby neuronów,
• ochronę komórek układu nerwowego.

Z tego względu należy zadbać o codzienne wyjście malucha na świeże powietrze. Przy spędzaniu czasu na słońcu trzeba pamiętać o nakładaniu odpowiednich kremów z filtrem ochronnym UV dla dzieci. 

Bibliografia:

1. https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/63088,pierwsze-12-tygodni-ciazy; dostęp na dzień: 12.05.2022 
2. https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/159167,kalendarz-ciazy-tydzien-po-tygodniu; dostęp na dzień: 12.05.2022 
3. https://dziecisawazne.pl/rozwija-sie-mozg-dziecka-pierwszych-latach-zycia/; dostęp na dzień: 12.05.2022 
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18287970/; dostęp na dzień: 12.05.2022
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19661054/; dostęp na dzień: 12.05.2022
6. http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/6440979.stm; dostęp na dzień: 12.05.2022 
7. Prof. Richard Nisbett Intelligence and How to Get It: Why Schools and Cultures Count
8. Wojtanowska-Janusz B., Wpływ muzyki i edukacji muzycznej na rozwój dzieci i młodzieży, ZPP CEA 2/2014.
9. https://chc.com.pl/rola-witaminy-d-w-prawidlowym-funkcjonowaniu-ukladu-nerwowego/; dostęp na dzień: 12.05.2022
10. https://www.cefarm24.pl/czytelnia/zdrowie/matka-i-dziecko-zdrowie/kwasy-omega-3-niezbedne-dla-twojego-dziecka/; dostęp na dzień: 12.05.2022 
11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18287970/; dostęp na dzień: 12.05.2022 
12. https://holsamed.pl/zywienie-jak-wplywa-na-wyniki-w-nauce-u-dzieci-i-mlodziezy/; dostęp na dzień: 12.05.2022 
13. Raport z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia” – badanie ogólnopolskie 2016 rok, Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017 – https://fundacjanutricia.pl/uploads/research-files/February2021/JF44fjZMhLhAHSqb5qvk.pdf; dostęp na dzień: 12.05.2022